عاشیقها هنرمندان مردمی و سنتی جوامع ترک زبان در جهان هستند که با قدمتی چند هزار ساله یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگی در حوزه موسیقی را تشکیل می دهند. این مسئله در ایران به ویژه آذربایجان نیز نمودی خاص دارد و این موسیقی غنی از قرن های گذشته تا به امروز همواره میهمان زندگی مردم این دیار است.

موسیقی عاشیقی دارای مکاتب گوناگونی است که یکی از اصیل‌ترین و غنی‌ترین آنها «مکتب عاشیقی ارومیه» در غرب دریاچه ارومیه و آذربایجان غربی است که به اذعان بسیاری از کارشناسان و محققان بومی و بین المللی، تاریخ موسیقی عاشیقی در خاورمیانه در این مکتب خلاصه می شود.

حوزه هنری استان آذربایجان غربی در راستای اهداف کلی خود در رابطه با «تمدن اسلامی» و حفظ توسعه هنرهای بومی و محلی در کشور، نگاه ویژه‌ای را به مکتب عاشیقی ارومیه دارد و از سالهای گذشته با اجرای برنامه های مختلف هنری و تولیدات موسیقی در این حوزه، در استعداد یابی، ثبت و توسعه این موسیقی گام‌های بسیار موثری را برداشته که « تاسیس کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی » یکی از مهمترین این برنامه ها طی ۱۰ سال گذشته می باشد.

در راستای معرفی این کانون فرهنگی، اهداف و عملکرد آن، مصاحبه ای با آقای « داریوش علیزاده» موسس و مدیر کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی و همچنین مسئول « واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی» انجام شده و به سؤالات خبرنگار ما پاسخ داده است که از شما دعوت می گردد خواننده این مصاحبه باشید:

جناب آقای علیزاده ضمن عرض سلام ، لطفا بفرمایید:

۱-کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرد؟ این کانون چند نفر عضو دارد؟

با نام و یاد خدا – کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی از مهرماه سال ۱۳۸۹ شمسی توسط اینجانب تاسیس و فعالیت خود را در شهرستان ارومیه آغاز کرد. در حال حاضر این کانون از شهرستان ارومیه و سایر شهرستان های استان آذربایجان غربی بیش از ۱۰۰ نفر هنرمند عاشیق عضو دارد و هر هفته روزهای دوشنبه نیز برنامه خود را در سالن صفی الدین ارموی شهرستان ارومیه در قالب کنسرت موسیقی ،علاوه بر تولید آلبوم های موسیقی عاشیقی، اجرای جشنواره ها و سایر برنامه ها برگزار می کند.

۲- هدف از تشکیل کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی در شهرستان ارومیه چه بود؟

ما آذربایجانی ها دارای یک میراث بزرگ فرهنگی در حوزه موسیقی هستیم که حاصل زحمات و تلاشها و اندیشه مردمان این دیار از گذشته های دور تا به امروز بوده است که متاسفانه همانند بسیاری از ارزش‌های فرهنگی دیگر به فراموشی سپرده شده بود و در حال تخریب و تجزیه زمانی بود و هدف اصلی حوزه هنری جلوگیری از انحطاط فرهنگی در عرصه موسیقی محلی ،رشد و توسعه موسیقی جهت آشنایی مردم به ویژه نسل جوان جامعه با این موسیقی عاشیقی به خصوص «مکتب عاشیقی ارومیه» بود.

۳- این کانون در چند سال گذشته چه فعالیت هایی را داشته است؟

کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی طی ۱۰ سال فعالیت فرهنگی و هنری خود فعالیت های زیاد و گسترده ای را داشته است که پیش از این در هیچ مقطع تاریخی شاهد این فعالیت‌ها نبودیم. از جمله این فعالیت ها می توان به شناسایی هنرمندان عاشیق در آذربایجان غربی با ساماندهی آنها، برگزاری بیش از ۴۰۰ کنسرت موسیقی عاشیقی برای علاقمندان و خانواده ها به صورت رایگان، حمایت مالی از هنرمندان عاشیق، برگزاری سه دوره جشنواره استانی در مکتب عاشیقی ارومیه، « ثبت ملی» مکتب عاشیقی ارومیه در میراث ناملموس ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی آذربایجان غربی، استعدادیابی و پرورش هنرمندان جوان عاشیق و معرفی آنها به جامعه هنری استان و کشور، حضور در جشنواره‌های استانی، ملی و بین المللی، بسترسازی جهت حضور هنرمندان عاشیق در برنامه های مختلف و به طور کلی «احیای مجدد موسیقی عاشیقی در آذربایجان غربی و آشنایی نسل جوان با این میراث ملی» که از مهم ترین دستاوردهای کانون عاشیق های حوزه هنری استان طی ده سال گذشته بوده است اشاره کرد.

۴- آیا کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی در راستای تولید آلبوم های موسیقی در این حوزه، فعالیتی داشته است؟

تاکنون ۶ عنوان آلبوم را برای نخستین بار تولید کردیم که از این تعداد تاکنون ۴ آلبوم را منتشر کردیم و دو آلبوم دیگر را ان شاءا… طی سال جاری منتشر خواهیم کرد. تولید آلبوم های مختلف موسیقی از جمله «اوزانلار گونشی» از مرحوم عاشیق درویش وهاب زاده، مجموعه «اورمودان گلن سسلر» در سه آلبوم، آلبوم «ایشیق یول» در وصف حضرت محمد(ص) و حضرت علی(ع) و مجموعه داستان های فولکلور در موسیقی عاشیقی مکتب ارومیه با عنوان «ایپک یولو ناغیللاری» یا داستان های جاده ابریشم، از تولیدات کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی تاکنون می‌باشند که اگر مشکلات مالی نداشتیم تولیدات کانون حتما بیش تر از اینها بود.

۵- شما به عنوان موسس و مسئول کانون، علاقه‌مند بودید کدام برنامه ها را اجرا می کردید که تا به امروز محقق نشده است؟

واقعیتش برنامه های زیادی هستند که در ذهن دارم و تاکنون نتوانسته‌ایم آنها را محقق کنند و به صورت آرزوی برایم باقی مانده اند. شاید این برنامه‌ها ساده و کوچک باشند و در سایر کشورها مانند یک بازی کودکانه به نظر بیایند اما در شرایط فعلی تا به امروز برایم مقدور نگردیده اند.

از جمله برگزاری جشنواره های بین المللی موسیقی عاشیقی در ارومیه، اجرای هنرمندان طراز اول موسیقی عاشیقی استان در کشورهای همجوار استان آذربایجان غربی و حضور آنها درسایر استان و برقراری ارتباط دوسویه فرهنگی و هنری، تولید و انتشار «کتاب» مکتب عاشقی ارومیه و زندگینامه هنرمندان این عرصه که حالا چند سالی است در دستم باقی مانده. تولید و انتشار آلبوم‌های موسیقی استاندارد از هنرمندان طراز اول استان و آرزوهای دیگر که همه را نمی توانم بیان کنم.

۶- سایر دستگاه‌های فرهنگی و هنری استان تاکنون با شما در اجرای برنامه‌های کانون عاشیق ها همکاری داشته اند؟

برخی از آنها همکاری داشتند، برای مثال در سال های گذشته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در دوران مدیریت حجت‌الاسلام کریمی همکاری خوبی داشت ولی الان چند سالی هست که از اداره ارشاد خبری نیست، سازمان میراث فرهنگی هم همینطور که بنده انتظار زیادی از این سازمان میراث فرهنگی دارم چون از زحمات و تلاش‌های دوستان میراث فرهنگی بود که ما مکتب عاشیقی ارومیه را در میراث ناملموس کشور «ثبت ملی» کردیم و باید از این فرصت نهایت بهره را برد.

سال گذشته شورای اسلامی ارومیه و شخص آقای «علیزاده امامزاده» انصافاً با کانون همکاری خوبی کردند ولی اینها کافی نیستند، این همکاری‌ها نباید مقطعی باشند و بایستی ادامه داشته باشد. البته از سایر دستگاه‌ها به ویژه استانداری آذربایجان غربی، شهرداری ارومیه و اداره کل تبلیغات اسلامی استان هم انتظار دارم در اینجا در کنار ما باشند چون این موسیقی یک موسیقی ملی و متعلق به همه مردم ایران و به خصوص همه اهالی آذربایجان است.

۷- مشکلات و موانع رشد و توسعه کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی کدام ها هستند؟

مشکلات و موانع واقعاً زیاد هستند به غیر مشکلات عدیده مالی که همواره در کنار بنده بوده و آنطور که می بینم خواهند بود ، برخی موانع هستند که اگر کاملا بازگو شوند در اندازه یک کتاب جای می گیرند ولی بنده به این چند مسئله اشاره می کنم که اگر حل شوند خیلی موثر خواهند بود.

در همین راستا به نظرم در مرحله اول باید خود هنرمندان عاشیق یک تکانی به خودشان بدهند و در توسعه سواد هنری و رشد علمی هنر خود کوشا باشند و خودشان را ضمن حفظ اصول و اصالت های گذشته و مکتب عاشیقی خود به روز رسانی کرده و با خلق نغمه های جدید حداقل اندکی با جامعه امروزی خودشان را وفق دهند.

همچنین کمبود در حوزه تولید آلبوم های موسیقی در این سبک ، تهیه و انتشار فیلم های داستانی و مستند از داستان های فولکلور در مکتب عاشیقی ارومیه و همچنین زندگی هنرمندان شاخص استان در این حوزه ، مقاله های تحقیقی و پژوهشی ،جشنواره های ملی و بین المللی و کارگاه‌های پژوهشی کاملاً احساس می‌شود.
از طرفی حضور هنرمندان عاشیق در مجامع بین المللی و برنامه های کشورهای مجاور از جمله ترکیه ،جمهوری آذربایجان و عراق که تا کنون به شکل حرفه‌ای محقق شده در راستای معرفی این هنر ملی از مشکلاتی هستند که بایستی به زودی حل شوند.

۸- شما به عنوان یک مسئول موسیقی چه انتظاری از علاقه مندان و مردم عادی دارید؟

حضور مردم در کنار هنرمندان عاشیق و حمایت از آنها و تشویق خانواده ها جهت حضور کودکان و جوانان با هدف آموزش و فراگیری این هنر جهانی از انتظاراتی است که بنده دارم. البته این مسئله را اعتراف می کنم که اگر هنر موسیقی عاشیقی و هنرمندان عاشیق تا به امروز و در طول تاریخ دوام آورده اند، حامی اصلی آنها همین مردم عادی بودند که امروز هم هستند البته کمی کمتر. چون در طول تاریخ به غیر از دوره ای خاص در حکومت «صفویه» که تبلیغ مذهب تشیع از اصول حکومت بود موسیقی عاشیقی به غیر از خود مردم حامی دیگری نداشت.

۹-آیا شما به عنوان یک کارشناس موسیقی لازم می‌دانید موسیقی عاشیقی هم راستا با نیاز جامعه امروز رشد داشته باشد؟

حتماً باید اینگونه باشد و موسیقی عاشیقی هم همسو با نیاز جامعه هم در قالب هنر موسیقی و هم در قالب محتوا نیازهای فرهنگی جامعه را برآورده سازد در غیر این صورت مخاطب خود را از دست خواهد داد.
البته این نکته مهم را باید در نظر داشته باشیم که همسو شدن با محیط به این منظور نیست که اصالت ها و ارزشهای این موسیقی را از دست بدهیم بلکه باید این ارزش ها را در قالب جدید ارائه کنیم و این موسیقی اصیل را فدای تغییرات جامعه امروزی که بسیاری از آنها هم صحیح نبوده بلکه برخی حتی مخرب نیز هستند نکنیم چون برای این موسیقی در طول تاریخ زحمات زیادی کشیده شده و الکی به دست ما نیامده است.

۱۰- ویروس کرونا چه تاثیری بر فعالیت‌های کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی گذاشته است؟

«ویروس کرونا» از اسفند ماه سال گذشته تا به امروز برنامه‌های زنده کانون عاشیق های حوزه هنری را تعطیل کرده و ما از اسفند ماه سال گذشته تا به امروز هیچ کنسرتی را نتوانستیم برگزار کنیم، همچنین برنامه های مختلفی را که در سایر ادارات به مناسبت‌های مختلف برگزار می شد و ما هنرمندان عاشیق را جهت اجرای برنامه از طرف کانون اعزام می‌کردیم متاسفانه تعطیل شدند و این مسئله مشکلات عدیده‌ای را برای هنرمندان عاشیق در امور مالی زندگیشان ایجاد کرده است.

۱۱- جناب آقای علیزاده اگر مطلبی در ذهنتان باقی مانده است لطفاً بفرمایید؟

مطالب زیاد هستند و به این زودی ها هم قابل حل نمی باشند لذا فقط این را بگویم تلاش برای حفظ و اشاعه موسیقی عاشیقی به عنوان یکی از شاخص‌های فرهنگی ملی و یکی از مهمترین بخش‌های فرهنگی آذربایجان فقط متعلق به واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی نیست و سایر دستگاه‌های فرهنگی و هنری استان نیز در این عرضه بایستی در کنار حوزه هنری بوده و کانون عاشیق های آذربایجان غربی را در رسیدن به اهداف و رسالت‌های خود یاریگر باشند.

همچنین از همه دستگاه ها و مدیران فرهنگی استان که از سال های گذشته با ما همکاری داشتند و همچنین همه عزیزانی که ما را در طول این سال ها تنها نگذاشته و در کنسرت ها و برنامه های مختلف موسیقی در کنار ما بودند تشکر می‌کنم.